- دعا

وَ لَا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ، أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلَاءٍ، أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ، أَوْ جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ، أَوْ فَقْرٍ أَوْ غِنًى
(صحیفه سجادیه، دعای 21، بند 9)

و از اجابت دعایم گر چه به تاخیر افتد نومیدم مکن، چه در خوشى باشم یا ناخوشى، در سختى یا رفاه، در سلامتى یا بلاء، در شدت حاجت یا آغوش نعمت، در دارایى یا تنگدستى، در فقر یا توانگرى.


قُلْ مَا یَعْبَؤُاْ بِکمُ‏ْ رَبىّ‏ِ لَوْ لَا دُعَاؤُکُم‏
(سوره مبارکه فرقان، آیه77)

بگو: اگر دعاى شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمى‏ کند...

دعا:
1. امام صادق علیه السلام: همانا دعا قضا و بلا را بازگرداند و آن را از هم باز می کند، همانطور که رشته نخ از هم باز شود اگرچه به سختی تابیده شده باشد.[1]

2. امام علی علیه السلام: بلاها را به وسیله دعا از خود دفع کنید.[2]

3. امام صادق علیه السلام: کسی که دوست دارد هنگام گرفتاری ها حاجتِ وی برآورده شود، در حال آسایش، فراوان دعا کند.(اهل دعا باشد.)[3]

4. امام صادق علیه السلام: [جدم] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: محبوبترین کارها در روی زمین برای خداوند عزوجل دعا است، و برترین عبادت، پرهیزگاری و پارسایی است و امیرالمؤمنین علی علیه السلام مردی بسیار دعاکننده بود.[4]

5. امام کاظم علیه السلام: هیچ بلایی بر بنده مؤمن نازل نشود مگر آنکه خداوند به او الهام می کند تا دعا نماید و از خدا رفع آنرا بخواهد ... پس بر شما باد به دعا به درگاه خداوند و زاری کردن.[5]

6. امام علی علیه السلام: مؤمن از دعای خود یکی از سه نتیجه را می گیرد: یا برایش ذخیره می شود یا در دنیا برآورده می شود و یا بلایی که می خواست به او برسد، از او برگردانده می شود.[6]

7. امام باقر علیه السلام: به راستی خداوند عزوجل از میان بندگان مؤمن خویش، آن بنده را دوست دارد که بسیار اهل دعا و نیایش باشد. بر شما باد که هنگام سحر تا طلوع خورشید را برای دعا انتخاب کنید، زیرا در این ساعتها درهای آسمان گشوده می شود و روزی بندگان تقسیم می گردد و خواسته های بزرگ به اجابت می رسد.[7]

8. امام صادق علیه السلام: دعای چهارتن رد نمی شود تا درهای آسمان بر آنان گشوده شود و دعایشان به عرش رسد: دعای پدر برای فرزند، دعای مظلوم بر کسی که به وی ستم کرده، دعای کسی که عمره به جای آورد تا (به وطن) برگردد، دعای روزه دار تا وقتی که افطار کند.[8]

نکته :
*
معاویة بن وهب گوید: روزی امام جعفر صادق علیه السلام به من فرمود: هرکس موفق شود سه چیز را به جای آورد، از سه چیز دیگر محروم نخواهد ماند:
هرکس توفیق دعا کردن یابد، از اجابتِ دعا محروم نمی ماند. زیرا خدای عزوجل می فرماید:
«ادعونی استجب لکم: مرا بخوانید تا [دعای] شما را پذیرفته و اجابت نمایم.»[9]
هرکس توفیق شکرگزاری یابد از فزونی نعمت محروم نمی شود. زیرا خدای عزوجل می فرماید:
«لئن شکرتم لأزیدنکم: اگر شکرگزاری کنید، نعمت خود را بر شما خواهم افزود.»[10]
هرکس موفق به توکل بر خداوند گردد، از کفایتِ امرش توسطِ خداوند، محروم نمی گردد. بدلیل اینکه خداوند فرموده:
«و من یتوکل علی الله فهو حسبه: و هرکس بر خداوند توکل کند، امرش را کفایت می کند.»[11]
امید است خداوند ما را به این امور موفق گرداند.[12]

* استاد بزرگوار علامه طباطبایی رحمة الله علیه در تفسیر کبیر المیزان می فرمایند:
دعا مستجاب است در صورتی که با فطرتِ انسان بخواند نه با تخیل او. گاهی ما تخیلی داریم که واقعیت ندارد. مثلا خیال می کنیم که مال برای ما خوب است، اولاد برای ما خوب است، تشکیل خانواده برای ما خوب است، این چیزهایی که عُرف پسند است، این چیزهایی که تمایل انسان می پسندد، روی اینها دعا می کنیم. اما اگر پرده عقب برود می بینیم اینکه برای آن داریم راز و نیاز می کنیم، این که داریم برایش دعا می کنیم، تخیلی بیش نیست! به ضرر ماست ولی نمی دانیم ضرر دارد و اگر پرده عقب برود، به جای اینکه دعا کنیم که خدایا به من عنایت کن، دعا می کنیم که خدایا به من عنایت نکن!!! از این جهت است که دعا مستجاب نمی شود.[13]

گریه شام و سَحَر شکر که ضایع نگشت / قطره باران ما گوهر یکدانه شد
(حافظ)
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ / از یمن دعای شب و ورد سحری بود
(حافظ)
گر دعا جمله مستجاب شدی / هر دمی عالَمی خراب شدی!
(اوحدی)

گریه بر مصائب سیدالشهداء سلام الله علیه عنوان دیگری از کتاب شریف خصائص الحسینیه علیه السلام است که به اختصار چند نمونه را ذکر می کنیم:
اول ــ گریه قلب است به همّ و غمّ، و آن اول مراتب است، و ثمره اش آن است که ثواب نفس کشیدن در آنحال ثواب تسبیح است.[14]
دوم ــ احتراق قلب است و ثمره آن فرح است در حالت احتضار، چنان فرحی همواره در قلب بماند تا وقتی که بر حوض کوثر وارد شود.[15]
سوم ــ جمع شدن اشک است در چشم، پیش از جاری شدن بر صورت، چنانکه حضرت صادق علیه السلام فرمود: گریه کننده را خداوند رحمت می کند پیش از آنکه اشک از چشمش بیرون آید.
چهارم ــ خروج اشک از چشم، هرچند به قدر بال پشه ای باشد، که موجب آمرزش گناهان است هرچند به قدر کف دریا باشد.[16]
پنجم ــ جاری شدن اشک از چشم، و در آن خاصیتی است که فرمودند: هرگاه یک قطره از آن در جهنم ریزد حرارت آنرا خاموش نماید.[17]
ششم ــ صیحه زدن و نوحه کردن و فریاد زدن و جان دادن است، چنانکه حضرت صادق علیه السلام در دعا فرمود: خدایا رحمت کن آن صیحه را که به جهت ما بلند می شود.[18] ...
هفتم ــ تباکی است یعنی خود را شبیه به گریه کننده نماید که از برایش بهشت خواهد بود یعنی هرگاه قلب قساوت داشته باشد و نسوزد پس لااقل سر را به زیر اندازد و اظهار انکسار و حزن نماید.[19]
و... [20]



پی نوشت ها:
1. الکافی،ج2،ص469
2. وسائل الشیعة،ج9،ص15
3. الکافی،ج2،ص472
4. الکافی،ج2،ص467
5. الکافی،ج2،ص471
6. تحف العقول،ص280
7. الکافی،ج2،ص478
8. مرآة العقول،ج12،ص173
9. سوره مبارکه غافر،آیه60
10. سوره مبارکه ابراهیم،آیه7
11. سوره مبارکه طلاق،آیه3
12. خصال صدوق،ج1،ص101
13. جهادبانفس،ج1،استاد مظاهری حفظه الله،ص206
14. امالی شیخ طوسی،ج1،ص115
15. کامل الزیارات،باب32،ص102 ــ بحارالانوار،ج44،ص290
16. بحارالانوار،ج44،ص285 ــ کامل الزیارات،باب32،ص103
17. کامل الزیارات،باب32،ص102 ــ بحارالانوار،ج44،ص290
18. بحارالانوار،ج98،ص283 ــ کامل الزیارات،باب40،ص117
19. لهوف،ص5 ــ بحارالانوار،ج44،ص288
20. اشک روان بر امیر کاروان(ترجمه خصائص الحسینیه )،تألیف آیة الله شوشتری رحمة الله علیه،ص212 ـ 214